Jaar na jaar komt Amazone dichter bij haar feministisch ideaal: het beschikken over een eigen huis als bakermat voor werkelijke gendergelijkheid.
2020 was het jaar van de 25ste verjaardagviering van de vzw Amazone (Brussel, 1995), met als bakermat het Amazonehuis als « plaats bij uitstek voor dialoog en verderzetting van ontmoeting tussen vrouwenverenigingen en feministische organisaties uit de jaren 1970-1980 » en opgericht in de aanloop naar de Vierde Wereldvrouwenconferentie (Peking, gender mainstreaming, 1995). De stichtster Miet Smet, één van de sterke politieke politieke figuren uit de tweede feministische golf in België, slaagde in een opzet waarvan zij aanvankele enkel durfde te dromen: het openen van het Amazonehuis in de Middaglijnstraat, nr.10, een eigen stek « a room of one’s own » ver weg van politiek gekrakeel, ter ondersteuning en om onderdak te bieden aan meer dan 20 vrouwenverenigingen, een congrescentrum met restaurant en een documentatiecentrum.
Terecht moet men even stil staan bij wat, met kracht en ambitie, de grondslag is van de feministische beweging en bij uitstek van Amazone: leven, zich verwezenlijken, benutten van de eigen vrijheid, ageren. Een (zoals men zegt in het Frans), « pouvoir faire », rekening houdend met de politieke, economische, sociale en culturele context, nationaal en internationaal, die evolueert over verloop van tijd. « Wij hebben belangrijke stappen gezet in de voorbije decennia, meer bepaald op het vlak van het terugdringen van de loonkloof en de installatie van quota voor vrouwen in de besluitvorming. Dat wij zo ver geraakt zijn, is te danken aan het feit dat wij die weg samen aflegden. Amazone is een voorbeeld voor andere landen. De vzw heeft haar naam niet gestolen : in de mythologie werden de Amazones gerespecteerd omdat zij een hechte gemeenschap vormden », onderstreept Nathalie Muylle, voormalig minister voor Gelijke Kansen.
Aandachtspunten evolueerden in de loop der jaren: « Sinds haar oprichting in 1995, is Amazone erg veranderd. De vereniging ondersteunt de eisen van de LGBTQ+-gemeenschap. Zij strijdt actief tegen feminicide, seksisme en straatintimidatie (of de vraag rond de positie van vrouwen in de openbare ruimte) en tegen gendergebaseerde cybercriminaliteit. « Dankzij het Fonds Vriendinnen van Amazone, opgericht door Miet Smet en Isabelle Durant, ondersteunt Amazone vrouwelijke kunstenaars en vrouwen uit de cultuursector », preciseert Valerie Tanghe, voorzitter van de Raad van Bestuur van Amazone. Zonder « de aanwezigheid van vrouwen in ICT en technologie te vergeten », vult Isabelle Durant, adjunct-secretaris-generaal van de United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD), aan. Want vrouwen en vernieuwing, dat ís de geschiedenis van de vernieuwing. Punt aan de lijn.
Het is in het licht van deze context en van de derde feministische golf dat men de uitreiking van de Prijs « De Amazonegeneratie » van 26 september 2020 moet bekijken. Deze prijs zet 5 jonge vrouwen (geselecteerd uit 29 voorgedragen kandidaten) in de kijker, die op tal van manieren nieuwe pistes uitzetten: Fatima-Zohra, Ayke Gubbels, Lola Mansour, Alexe Poukine en Elien Spillebeen. In het kielzog van de ideeën van Judith Butler, Kimberlé Crenshaw, Donna Haraway of Paul B. Preciado, tegen de achtergrond van de #meetoo-beweging (2017) en de opflakkering van geweld en het toenemen van ongelijkheid als gevolg van de Covid-19-pandemie en de lockdown (2020 tot nu), stellen deze vrouwen het lange continuum van gendergerelateerd geweld aan de kaart. Zij claimen ook het wij van het zusterschap als een ethiek van een handelingsgebonden verantwoordelijkheid. Het zijn 5 krachtige vrouwen.
In staat om er tegen te strijden en om erover te schrijven, hekelt Lola Mansour, judoka, activiste en auteur van het boek Ceinture blanche (prijs Jeune Public Brabant Wallon van de Fondation Laure Nobels 2018) « seksisme en het onzichtbaar maken van vrouwen in topsport ».
In staat om verhalen te maken als een uiting van veerkracht, verzucht Alexe Poukine, realisatrice van de film « Sans frapper » over de verkrachting van Ada (2019) : « in de toekomst moeten vrouwen verlost worden van al hun angsten en moeten ze zich niet langer hoeven te gedragen als mannen om op voet van gelijkheid behandeld te worden ».
In staat om de krachten te bundelen, voegt Ayke Gubbels (therapeute en oprichtster van Punt vzw ter bestrijding van seksueel geweld, na de moord op Julie Van Espen) toe : « het is belangrijk om vrouwen de kans te geven zich waar te maken en om hen te stimuleren in hun aspiraties. Huidskleur, sociale afkomst, cultuur, geslacht, enz. zijn discriminatiefactoren. Nadenken over de intersectie van deze factoren is een noodzaak geworden. Ik realiseer me hoeveel geluk ik heb: ik ben vrij om mijn weg naar eigen goeddunken af te leggen. Ik zou graag willen dat alle vrouwen deze kans krijgen ».
In staat ook om een « safe space » te creëren, ten voordele van een « intersectioneel, antiracistisch, dekoloniaal feminisme, dat zich bezighoudt met vragen over de samenleving, over gender en seksualiteit, over pluralisme » vertrekkend vanuit de woede die ze zich opnieuw met graagte en collectief toe-eigent, zo legt Fatima – Zohrat, activiste en oprichster van het Collectief Imazi • Reine, uit.
In staat ten slotte om empowerment op te wekken bij vrouwen die in conflictgebieden leven, in Oost-Congo, « we moeten stoppen om deze vrouwen te tonen door de bril van het slachtofferschap. Ze zijn meer dan slachtoffers. Ze putten hun kracht uit de kennis van het geweld dat ze hebben doorstaan. Ze staan vaak aan het hoofd van organisaties, ze beschikken over daadkracht om op te treden in vredeskwesties. Ze zijn de oplossing. Daarom hebben we de organisatie Mama Kivu opgericht en meer recentelijk het multimediaproject Beni Files. Het is cruciaal om deze vrouwen een gezicht te geven en om hun stem op een evenwichtige manier te laten horen door met hen samen te werken », benadrukt Elien Spillebeen, journaliste en co-regisseur van de film Backup Butembo (2014).
Op dit moment herinnert Amazone ons eraan dat we ons elk afzonderlijk niet recht kunnen houden. We houden ons staande omdat wij elkaar steunen. Tegelijkertijd verlenen we en krijgen we steun. Daarin schuilt de symbolische betekenis, het bestaansrecht, de positieve boodschap en het engagement van Amazone. Samen voor gendergelijkheid, dat heet feminisme.
Sylvia Botella
Vertaling : Inge Van der Stighelen
