Oproep tot massale mobilisatie voor een coherent, proactief en gebudgetteerd beleid tegen geweld op vrouwen

Nationale manifestatie en lokale acties met een minuut lawaai

Sinds begin 2017 werden er in België 96 vrouwen vermoord waarvan minstens 18 sinds begin 2019[1]. Dit is in verhouding tot de bevolking veel hoger dan het gemiddelde in andere Europese landen. Dit gaat dan enkel nog maar om de meest extreme vorm van geweld op vrouwen in ons land naast de talrijke andere vormen  (fysiek, seksueel, economisch, psychologisch, institutioneel, … geweld). Meer dan een vierde van de vrouwen wordt dagelijks geterroriseerd door de (ex)-partner. 98% is het slachtoffer van agressie in de openbare ruimte. Dan hebben we het nog niet over het algemene seksisme dat de vrouwenrechten onderuithaalt. Een politiek debat en een coherente strategie om alle vormen van geweld op vrouwen efficiënt aan te pakken ontbreken nog steeds! Wat een minachting !

De stand van zaken in de strijd tegen geweld op vrouwen is triest !

Door het Verdrag van Istanbul in 2016 te ondertekenen verbonden de verschillende beleidsniveaus (federale overheid, gewesten, gemeenschappen en gemeentes) er zich toe gecoördineerde maatregelen te treffen om geweld te voorkomen, de slachtoffers te beschermen en de daders te vervolgen.  In  2019 blijkt uit het alternatieve rapport van het middenveld over de uitvoering van het Verdrag van Istanbul op basis van talrijke vaststellingen op het terrein dat dit Verdrag nauwelijks in de praktijk wordt omgezet[2].

Er bestaat niet echt een preventiebeleid om geweld te voorkomen.  Slachtoffers worden aangespoord aangifte te doen, maar er wordt niets ondernomen om hun opvang,  veiligheid en  begeleiding substantieel te verbeteren. De erkenning van het geweld door de instellingen (volksgezondheid, politie, gerecht, overheid, werkgevers, …) gebeurt willekeurig. Van opvolging en responsabilisering van de daders  is nauwelijks sprake. Vrouwenorganisaties en gespecialiseerde diensten moeten zich op het terrein weten te behelpen met belachelijk weingi middelen en precaire financiering. Heel wat organisaties die geweld bestrijden staat het water aan de lippen omdat er recent werd gesnoeid in de federale subsidies en het voortbestaan van de subsidies van het Vlaamse Gewest op de helling komt te staan[3].

In de komende maanden moet het jongste vijfjarenplan in de strijd tegen armoede (NAP 2020-2024) worden opgesteld en goedgekeurd op alle beleidsniveaus. Ondanks het Nationaal Actieplan blijft de coördinatie van de overheid in de strijd tegen geweld ondermaats. Elk beleidsniveau handelt naar eigen goeddunken wat leidt tot halfslachtige, versnipperde en soms zelfs tegenstrijdige maatregelen. Bovendien zijn de NAP niet begroot en bevatten ze geen streefcijfers om het geweld terug te dringen.  De meeste maatregelen vallen onder de bevoegdheid van overheidsdiensten  die over weinig speelruimte beschikken zoals Gelijke Kansen. Tot nu toe blijven de concrete resultaten van de NAP zeer teleurstellend.

Er bestaan oplossingen : ze hoeven enkel worden toegepast !

Om de boot niet te missen moeten we ons baseren op de concrete aanbevelingen (meer dan 200 !) van organisaties op het terrein in het alternatieve rapport over de uitvoering van het Verdrag van Istanbul. Dit impliceert een trendbreuk met het huidige beleid. Om de strijd tegen alle vormen van geweld op vrouwen efficiënt aan te pakken :

• moeten er voldoende overheidsmiddelen worden vrijgemaakt: geweld betekent sowieso een enorme kost voor de samenleving[4] die er niet in slaagt het doeltreffend aan te pakken. Met een specifiek budget gekoppeld aan een coherent beleid kunnen deze middelen rationeler en doeltreffender worden ingezet, door o.a. verenigingen en diensten op het terrein te ondersteunen;
• moet voorrang worden verleend aan preventie boven repressie: repressie volgt slechts (als ze al volgt!) wanneer het kwaad is geschied. We willen vooral geweld voorkomen. Dit impliceert een globaal en gecoördineerd primair preventiebeleid op alle gebieden (onderwijs, media, bijscholing, werkgelegenheid, sociale en gezondheidsdiensten, politie, gerecht, overheidsinstellingen, …);
• moet het recht op veiligheid voor alle vrouwen worden gewaarborgd zonder te vervallen in het securitaire : geweld op vrouwen moet in al zijn facetten worden bekeken in elke etappe van de begeleiding van het slachtoffer (politie, gerecht, begeleiding, …) om een einde te maken aan de straffeloosheid. Maatregelen ter preventie van recidive moeten doeltreffend zijn. Daders moeten de gevolgen van hun daden dragen. Slachtoffers moeten de middelen krijgen om de draad weer op te nemen (fysieke en geestelijke gezondheid, werkgelegenheid, mobiliteit, inkomen, kinderen, …);
• moet elke poging tot stigmatisering van een deel van de bevolking om een ander deel uit de wind te zetten in de kiem worden gesmoord. Geweld op vrouwen gaat ieder van ons aan. We weigeren vrouwenrechten in te zetten als instrument voor een beleid dat zich voedt met angst om onze basisrechten af te bouwen.

Een koerswijziging is nodig

Sinds enkele jaren krijgen vrouwen die seksistisch geweld aanklagen overal ter wereld – ook in België – een stem in de media. De samenleving wordt zich bewust van de omvang van het probleem. Om concrete veranderingen en reële vooruitgang te bereiken moet de overheid haar verantwoordelijkheid opnemen. Dat gebeurt niet zonder slag of stoot. Pas wanneer er proteststemmen opgaan en er een protestbeweging op gang komt, dan komt het geweld op vrouwen op de politieke agenda terecht. Ook hier kunnen we zorgen voor een koerswijziging!

De vrouwenorganisaties en de gespecialiseerde diensten met de steun van een honderdtal middenveldorganisaties verenigd in het platform Mirabal[5] roepen vrouwen en mannen die verontwaardigd zijn over deze situatie op tot massale mobilisatie op twee manieren:

Op 24/11/19 : nationale manifestatie in Brussel

Voor het derde jaar op rij vindt er een nationale manifestatie plaats tegen het geweld op vrouwen op zondag 24 november in Brussel. Vertrek aan het Europakruispunt (station Brussel-Centraal) om 14u. Info en mobilisatiemateriaal op mirabalbelgium.org. Event fb : https://www.facebook.com/events/2401380906575559/

Op 25/11/19 : lokale acties en een minuut lawaai tegen geweld

Naar aanleiding van de internationale dag tegen geweld op vrouwen vinden er tal van acties plaats in verschillende steden. Samen tonen we onze woede door een minuut lawaai te maken tegen onzichtbaar geweld. Maak stipt om 12 u. lawaai waar je maar wil : in de auto, op het werk, samen op straat, jij beslist waar !  Info en mobilisatiemateriaal op mirabalbelgium.org.

[1] Volgens het Europees Instituut voor gendergelijkheid is België een van de zes Europese landen die geen officiële gegevens verstrekken over vrouwenmoorden (European Institute for Gender Equality, Gender-based violence. Understanding intimate partner violence in the EU: the role of data, juni 2019). Dit is nochtans een van de verplichtingen van het Verdrag van Istanbul dat geratificeerd werd in  2016. Vrouwenorganisaties kunnen zich dus enkel baseren op wat in de pers verschijnt. Dit doen ze sinds 2017 via stopfeminicide.blogspot.be. Ze registreerden  41 vrouwenmoorden in 2017, 37 in 2018 en 18 sinds 1 januari 2019. In  2019 is het cijfer vreemd genoeg gehalveerd. De oorzaken zijn moeilijk te achterhalen bij gebrek aan onderzoeksmiddelen. Het cijfer blijft echter verontrustend hoog in vergelijking met andere Europese landen. Cf. bijlage  1 voor meer details.

[2] Het volledige alternatieve rapport (in het Frans) is beschikbaar via deze link: http://stopfeminicide.blogspot.com/2019/05/rapport-alternatif-sur-la-mise-en.html. Cf. bijlage  2 voor een samenvatting van de vaststellingen en aanbevelingen.

[3] Klik hier voor de open brief van 78 Vlaamse organisaties in De Morgen van 4 september 2019.

[4] Het leidt tot kosten op het vlak van administratie, gezondheidszorg, gerecht. De slachtoffers zijn arbeidsongeschikt. Het heeft een blijvende impact op de omgeving, in het bijzonder de kinderen. De kostprijs van geweld op vrouwen bedraagt 2% van het mondiale bbp volgens schattingen van de VN-Vrouwenraad. Er bestaan geen cijfers voor België, maar dit zou overeenkomen met 9 miljard euro.

[5] De lijst van ondertekenaars is beschikbaar op mirabalbelgium.org. Klik hier.