Vorige week publiceerde Furia vzw een onderzoek rond online haatspraak tegen vrouwen. Ze analyseerden duizenden reacties op sociale media-artikels van onder andere HLN en VRT. De resultaten zijn op zijn minst gezegd zorgwekkend: haatreacties treffen vrouwen proportioneel meer dan andere groepen. Met name vrouwen van kleur, lesbische vrouwen, biseksuele vrouwen, transvrouwen en vrouwen die zich uitspreken rond seksueel geweld worden het vaaksts getroffen.
Onderzoek Furia
U heeft er waarschijnlijk al van gehoord: het slagveld van de Facebookreacties. Onder vrijwel elk gepubliceerd nieuwsartikel op sociale media kan u een resem reacties terugvinden met een breed spectrum aan meningen en uitspraken. De anonimiteit van het internet zorgt ervoor dat die niet altijd even respectvol of genuanceerd zijn. Racisme, seksisme en homofobie zijn daarbij geen uitzondering. Furia dook de commentsectie in van verschillende nieuwsartikelen over vrouwen, en hun bevindingen roepen op zijn minst gezegd vragen op.
Wanneer er op Facebook een artikel wordt geplaatst rond vrouwen die zich uitspreken over geweld, categoriseert Furia meer dan 80% van de reacties als haatspraak. Vrouwen die hun verhaal vertellen rond seksueel geweld worden blootgesteld aan beschuldigingen van aandachtzoekerij en krijgen een resem seksistische opmerkingen te verwerken. Wanneer het gaat over transvrouwen, zijn meer dan 70% van de reacties haatspraak. Ook hier krijgen de slachtoffers een breed scala aan haatreacties te verduren, met zelfs doodsbedreigingen en oproepen tot geweld. Vrouwen van kleur krijgen dan weer te maken met racistische opmerkingen (ruim 35%) en lesbische vrouwen met homofobie (net geen 40%). Ook op andere sociale mediakanalen zijn de cijfers duizelingwekkend.
Lone wolves of gerichte campagne?
Op het eerste zicht lijken reacties op sociale media een vrij individuele bedoening. Uit onderzoek blijkt echter dat de commentsectie op sociale media gepolitiseerder is dan we denken. Vorig jaar publiceerde Kifkif in samenwerking met Sankaa vzw en Hand in Hand vzw een rapport waaruit blijkt dat het medium vaak structureel wordt gebruikt door specifieke politieke stromingen om een bepaald gedachtegoed door te duwen of machtsverhoudingen in stand te houden. Vrouwen, queer personen en mensen van kleur worden daarbij geviseerd, met als doel hen uit het publieke debat te weren. Slachtoffers spreken van een enorme tol, zowel mentaal als financieël.
Hét voorbeeld bij uitstek is de georkestreerde haatcampagne tegen Dalila Hermans in 2023. Enkele uren nadat zij werd aangekondigd als projectcoördinator voor stad Brugge worden sociale media overspoeld met racistische reacties en andere haatspraak. Kifkif dook in de cijfers, en onthulde een structurele campagne. Hoewel er slechts enkele (overwegend positieve) reacties kwamen op het nieuws in de eerste uren na publicatie, riepen nadien verschillende spilfiguren uit extreem-rechtse hoek op tot haat en werden zelfs betaalde advertentiecampagnes ingezet om de publieke opinie te sturen. Het gevolg was een tsunami aan haatreacties met vaak racistische en seksistische ondertoon. Er lijkt als het ware een virtueel trollenleger klaar te staan dat op commando en masse actief wordt op het internet om zo de actualiteit te beïnvloeden en het debat te domineren.
“Gooi liefde in de comments. Geef haat geen kans.”
Om die structurele haat op verschillende groepen vrouwen aan te pakken, lanceert Furia haar publieke campagne genaamd “Gooi liefde in de comments. Geef haat geen kans”. Hiermee roepen ze op om je uit te spreken tegen haatspraak en altijd respectvol te blijven in de digitale wereld. Enkel samen kunnen we bouwen aan een positieve online ruimte, waar elke stem gehoord wordt.
Meer info over het onderzoek en de campagne van Furia kan je hier terugvinden.
Extra info over de onderzoeken van Kifkif zijn te raadplegen via hun website.
Sara-Lynn Milis
Projecten & CRFG
