Vrouwelijke verpleegkundige, mannelijke CEO: de valkuilen en opportuniteiten van gender en AI

Afbeelding: ChatGPT toont een man bij CEO, en een vrouw bij verpleegkundige. © ChatGPT. 

Maar daar blijft het niet bij. Stereotypering in AI kan ook directe negatieve gevolgen hebben voor vrouwen in hun carrière en dagelijks leven. In 2018 kwam webwinkel Amazon naar buiten met een AI-tool voor de screening van jobapplicaties. Het doel was om op basis van succesvolle werknemers een automatische eerste selectie te maken van kandidaten. Het algorithme werd gecreeërd op basis van mannelijke CVs, en als gevolg sloot het systeem automatisch vrouwen uit als potentiële kandidaat. Het systeem werd na grondige audit geschrapt, maar het toont wel de reeële gevaren aan van ongecontroleerde artificiële inteligentie. 

Door mannen = voor mannen 

Onderzoek wijst ook uit dat vrouwen zelf minder gebruik maken van AI. In oktober 2024 toonde Amerikaans onderzoek aan dat vrouwen gemiddeld 25% minder gebruik maken van artifiële intelligentie op het werk. Ze gaven aan zich vragen te stellen over het ethische aspect van AI-gebruik, maar vreesden ook dat ze sneller zullen worden afgestrafd voor het gebruik ervan op de werkvloer. Ze vreesden om afgeschilderd te worden als minder bekwaam en te afhankelijk van de technologie. 

Deze ongelijkheid binnen het gebruik van artifiële intelligentie heeft niet enkel invloed op de productiviteit van vrouwen op de werkvloer en bijgevolg ook hun kansen op de arbeidsmarkt, maar ook op de input die AI krijgt doormiddel van gebruikers. Het algorithme blijft zichzelf trainen op basis van de informatie die wordt ingevoerd in de chatbox. Door een afwezigheid van vrouwelijke gebruikers zal het syteem wellicht nog sterker stereotyperen en zich sterker ontwikkelen door mannen, voor mannen. Als het systeem enkel leert van hun vragen en verzoeken, zal de genderongelijkheid binnen dit soort technologie enkel vergroten. 

Milieu en ethiek 

Dat vele vrouwen zich vragen stellen rond de ethische aspecten van AI is niet onterecht. Buiten het reproduceren van stereotypen is er ook een grote ongerustheid rond de milieuimpact van tools zoals ChatGPT. Het trainen van de algorithmes en het koelen van de datacentra vraagt om veel energie. Onderzoek stelt dat een zoekopdracht via ChatGPT zo’n 25 keer meer verbruikt dan eenzelfde zoekopdracht via Google. Vooral afbeeldingen genereren slorpt energie. De creatie van één afbeeding zou equivalent zijn aan het volledig opladen van een smartphone. Als het systeem aan eenzelfde tempo blijft groeien, zou het tegen 2030 zo’n 3,5% van de wereldwijde elektriciteit verbruiken. De huidige AI-modellen zijn dus alles behalve energiezuinig, en overmatig gebruik zou kunnen leiden tot een verdere opwarming van het aarde. 

Vrouwen zijn disproportioneel slachtoffer van de gevolgen van klimaatsverandering. Ze zijn niet alleen fysiek minder waarschijnlijk om natuurrampen te overleven, maar ervaren ook meer economische en sociale impact die negatieve gevolgen kunnen hebben op gendergelijkheid.  Ze hebben er dus alle baat bij om klimaatverandering tot een minimum te beperken. 

Aanleren en afleren 

Gelukkig is er ook goed nieuws. Als je het algorithme iets kan aanlerenkan je het in principe ook afleren. Wetenschappers zijn overtuigd dat tools als ChatGPT via correcte moderatie net een weg kunnen zijn naar meer gendergelijkheid. Het gebruik zou stereotypen kunnen doorbreken en gebruikers verrassen met nieuwe inzichten en denkpistes.  

Gelukkig vonden we tijdens ons korte onderzoek ook een voorbeeld van zo’n positieve impact. Amazone vroeg aan ChatGPT om de symptomen op te sommen van een hartaanval. Deze veelvoorkomende medische aandoening is vrijwel universeel gekend, maar vrouwen vertonen vaak andere symptomen dan mannen en worden bijgevolg later of zelfs helemaal niet gediagnostiseerd. ChatGPT gaf dit duidelijk aan, en voorzag een lijst met symptomen die specifiek kunnen voorkomen bij vrouwen, ouderen en diabetici. Met de juiste informatie is ChatGPT dus wel in staat om bij te dragen aan een gendergelijke samenleving, en kan de tool net helpen om de onjuiste stereotypen de wereld uit te helpen.