Een politieke datum voor identiteiten die erkenning zoeken
Elk jaar op 24 mei worden panseksualiteit en panromantiek in de schijnwerpers gezet. Een dag om de dialoog aan te gaan en trots te zijn op liefde die vrij is van gender- en seksualiteitsnormen. De Dag van de Panseksuele en Panromantische Zichtbaarheid wordt sinds 2015 gevierd en is ontstaan op sociale media op initiatief van LGBTQIA+-activisten. Hoewel ze niet verbonden is aan een specifiek historisch moment, is deze dag uitgegroeid tot een belangrijke datum van trots, erkenning en bewustmaking rond pan-ervaringen, die vaak gemarginaliseerd of onzichtbaar zijn.
Panseksualiteit en panromantiek: mythes ontkrachten
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn panseksualiteit en panromantiek geen varianten van biseksualiteit. Deze identiteiten verwijzen naar een seksuele en/of romantische aantrekking die geen rekening houdt met gender of geslacht. Ze omvatten alle soorten mensen: cisgender mannen en vrouwen, transpersonen, non-binaire mensen, agender, intersekse of genderfluïde personen.
Het voorvoegsel pan (van het Oudgrieks “alles”) betekent niet “aangetrokken tot iedereen”, maar eerder een openheid voor anderen ongeacht gendercategorieën. Pan zijn betekent niet “ertussenin” zitten of “iedereen willen liefhebben”: het betekent dat geslacht, gender en genderexpressie geen criteria zijn voor liefde of verlangen.
Panseksueel zijn betekent ook niet noodzakelijk polyamoreus zijn; het is perfect mogelijk om monogaam te zijn en toch aangetrokken te worden tot mensen van alle genders.
De feministische psychologe Lisa M. Diamond benadrukt in haar boek Sexual Fluidity (2008) dat menselijke aantrekking fundamenteel vloeibaar is, ver weg van rigide maatschappelijke hokjes. In die zin daagt panseksualiteit de dominante binaire normen uit en verruimt zij ons begrip van affectieve banden.
Dubbele uitsluiting: tussen sociale stereotypen en marginalisering binnen LGBTQIA+
Panseksuele mensen worden dubbel onzichtbaar gemaakt: enerzijds in een maatschappij die moeite heeft met aantrekkingen buiten heteroseksualiteit of stereotypische biseksualiteit; anderzijds binnen de LGBTQIA+-gemeenschappen zelf, waar ze soms worden afgeschilderd als besluiteloos, hyperseksueel of als het wissen van andere identiteiten.
Representatie en onzichtbaarheid
Panseksuele en panromantische identiteiten blijven grotendeels onzichtbaar in de media en populaire cultuur. Hoewel figuren als David Bowie en Janelle Monáe hebben bijgedragen aan het doorbreken van gendernormen en het vieren van liefdesvloeibaarheid, blijft panrepresentatie zeldzaam en vaak clichématig.
Het ontbreken van positieve rolmodellen in films en series maakt het voor veel panpersonen, vooral jongeren, moeilijk om zichzelf te herkennen en zich erkend te voelen. Dit versterkt hun gevoel van isolatie door een gebrek aan publieke referentiepunten.
Naar politieke en culturele erkenning voor panpersonen
24 mei is niet zomaar een symbool: het is een dag van actie, zichtbaarheid en verbinding. Het stelt panpersonen in staat hun plek binnen de LGBTQIA+-strijd op te eisen en instellingen uit te dagen.
Het is essentieel dat panseksuele en panromantische identiteiten worden opgenomen in overheidsbeleid, onderwijsprogramma’s, media en culturele representatie.
Deze identiteiten opeisen betekent volledige erkenning eisen. Het betekent ook het aanklagen van symbolisch en institutioneel geweld dat hen uitwist, en het bevestigen dat hun liefdes, lichamen en verlangens niet moeten worden beperkt door gendernormen, heteroseksualiteit of een hardnekkig patriarchaat.
Deze strijd staat niet op zichzelf: ze is verweven met die tegen racisme, validisme, klassisme, seksisme, vetfobie, transmisogynie en andere vormen van systemische onderdrukking.
Bronnen om deze identiteiten beter te begrijpen en te vieren
Panseksualiteit en panromantiek openen nieuwe perspectieven op liefde en verbondenheid buiten traditionele categorieën. Enkele suggesties om queer liefdes beter te begrijpen:
-
- Eugénie, récit d’une “sexualité-oignon”, Dénudé·e·s, aflevering 7 (2022): Podcast over Eugénie’s ontdekking van haar panseksualiteit, voorgesteld als een ui met vele lagen – symbool van vloeibare en vreugdevolle seksualiteit.
- Dirty Computer, Janelle Monáe (2018): Queer en afrofuturistisch visueel album dat vrije liefde viert, verweven met haar non-binariteit en panseksualiteit.
- Manifeste pour une démocratie déviante, Costanza Spina (2023): Manifest over queer liefde als verzet tegen fascisme, en pleidooi voor subversieve, inclusieve liefde.
- Bi’Cause: Franse vereniging voor bi- en panrepresentatie – @bicause_asso
- Collectif Bi/Pan Bruxelles: Een Brussels actie- en bewustmakingscollectief – @bi_pan_bxl
Faustine Stricanne
Stagiaire Amazone
